»Golgota«, drama u pet činova prvi je put tiskana u Srpskom književnom glasniku (1922), a zatim u knjizi Golgota (Zagreb 1937). Praizvedena je u Zagrebu u režiji Branka Gavelle (HNK, 3. studeni 1922) kao prvi javno prikazan Krležin dramski tekst, scenografiju je oblikovao Ljubo Babić, s kojima će Krleža i kasnije mnogo surađivati. Golgota je izvedena u napetoj atmosferi i uz policijski nadzor, kritika ju je primila pohvalno i Krleža je nagrađen Demetrovom nagradom za 1922. godinu.
Drama “Golgota” napisana je između dva rata i pripada u rane drame koje Krleža nije nimalo cijenio. “Golgota” opisuje radnička previranja u Srednjoj Europi nakon Oktobarske revolucije. Protkana marksističkom ideologijom, može se odrediti kao politička drama koja se oslanja na ondašnje političko kazalište. Iskorak izvan verizma je analogija s mukom Kristovom, čime se povezuju povijest i mit.
Svi realni likovi u drami pripadnici su istoga društvenog sloja: radnici u arsenalu i njihovi neposredni nadglednici ili čuvari (vojnici i policajci). Uz realne likove, Krleža u Golgotu, kao i u dio Legendi, uvodi i irealne: pripadnici viših društvenih slojeva – »biskupi u gala ornatu«, »oficiri u paradi«, »gospoda u cilindru i bundi, dame u krznu« i sl. – sjedinjeni u divljoj hajci na ranjenog revolucionara ukazuju se Pavlu u trenutku agonije pred Kristijanovom kućom, a Doktor se na kraju petog čina javlja u kostimu i maski »demona sa starih crkvenih slika« kao projekcija svijesti i savjesti »pijanog, malog, provincijalnog agitatora« Kristijana i »sjenka jednog nazora o svijetu«. Osnovni politički – i dramski – sukob u Golgoti nije sukob dviju klasa, tj. radnika i buržoazije, nego sukob koji je nastao i razvija se unutar radničke klase i radničkog pokreta.
Komentari